Simon Jenner ka shkruar një recension për shfaqjen e Zana Hoxhës Revolt. She Said. Revolt Again, botuar në fringereview.co.uk.
Më poshtë mund ta lexoni recensionin e tij:
Alice Birch – Revolt. She Said. Revolt Again
Drama e vitit 2014 e Alice Birch për Royal Shakespeare Company e realizon plotësisht atë që premton titulli. Regjisorja Zana Hoxha i merr disa prej udhëzimeve të autores fjalë për fjalë dhe i shndërron në pjesë të shfaqjes, duke ndjekur mbi të gjitha thirrjen e Birch për të mos pasur “mirësjellje”. Është një tekst revolucionar, i hapur, me shpërthime dinamike dhe potencial nxitës. Hoxha e kap këtë frymë, ndryshon disa detaje dhe e freskon shfaqjen me disa ndërhyrje të zgjedhura.
Në versionin e Hoxhës, “sjellja e keqe” shtrihet deri te teksti i Birch-it, ku ajo heq dy faqet e fundit – një Akt të Katërt të shkurtër, ku katër gra bashkëbisedojnë mbi vështirësinë e luftës. Në vend të kësaj, Revolt përfundon me monologun e mëparshëm të interpretuar nga Natalie May, një rrëfim vetë-shkatërrues që mbyllet befas me një akt skenik. Hoxha zgjedh teatralitetin gjatë gjithë shfaqjes, duke e zhveshur nga çdo shpresë e përkohshme. Në prodhimin e saj, ka edhe më pak optimizëm sesa lejonte vet Birch. Publiku sheh një të ardhme distopike ku vetëm pak gra vazhdojnë të rezistojnë.
Tanaka Mpofu këndon, ndërsa hapja e shfaqjes fillon me improvizim. Pavarësisht udhëzimit të Birch për të mos pasur skenografi, Grace Rumsey sjell një hapësirë skenike me ngjyrat blu-jeshile të algave detare, si një ogur i një fundi të afërt. Ndërrimet evokative të kostumeve shtojnë teksturë dhe shënojnë kalimet mes skenave.
Një shalqir i copëtuar shndërrohet në rrëmujë të lëngshme në një korridor dyqani, teksa (jo në kuptimin literal) një klient zhvishet dhe vë në dyshim motivet e menaxherëve, duke e transformuar gjuhën e tyre mizogjiniste. Ka edhe shumë pastrim dyshemeje.
Po të ishte shkruar disa vite më vonë, Birch mund të kishte zgjedhur fluiditetin gjinor dhe përjashtimin e aktorëve meshkuj – siç ndodh këtu. Kjo funksionon fuqishëm (p.sh., me May dhe Mpofu në skenën hapëse të anti-joshjes). Rolit performativ mashkullor, kur paraqitet përmes gjuhës, i rikthehet kuptimi si një nga nivelet e shtypjes që përjetojnë gratë – nga marrëdhëniet seksuale deri te puna.
Patriarkati shtrihet kudo, por në seksionin hapës gjuha (madje edhe fjala “penis”) përvetësohet si pronë e gruas, e subvertuar nga Birch në mënyrë që roli “i poseduar” të marrë pushtetin përmes gjuhës. Kjo bëhet me humor të këndshëm dhe, duke parë skenat e mëvonshme, me optimizëm.
Në skenat e punës, kjo strukturë sfidohet: tre punonjëse kërkojnë të hënën pushim, ndërsa punëdhënësi (Xixi Xiao me ritëm komandues) pretendon se zotëron fytyrat, madje edhe buzëqeshjet e tyre.
Teatraliteti i pastër i Hoxhës funksionon edhe kur disa nuanca sakrifikohen, si heqja e afrimit në Aktin e Katërt. Revolt tashmë luan me formën e hapur dhe rrëzon skenat tradicionale me role të emërtuara. (Ndriçimi i Ghoti Fisher ndjek interpretimet me shumë fleksibilitet.)
Kjo përshtatet mirë në një shfaqje me tre aktore. Olive McHugh shpesh sjell monologë emocionalë dhe është në qendër të veprimit. Ndërsa Xiao mbetet pothuajse e heshtur, May ulërin me çallmë në kokë. Në një çajnik të stilit çehovian, një nënë përballet ashpër me ftohtësinë e pamëshirshme të nënës së saj; mbesa shqipton fjalën “bilbil” dhe disa fjalë të përhumbura. Por, këto dy breza bashkohen kundër brezit të mesëm më të zëshëm, në një akt të jashtëzakonshëm (një moment që Birch e ka shkruar edhe në forma të tjera dhe që ndiqet besnikërisht).
Hoxha mban një ritëm të gjallë me një kast të jashtëzakonshëm. Ka pasur interpretime virtuoze të disa monologëve, por ekipi i Hoxhës refuzon çdo lehtësi për duartrokitje të thjeshta. Disa fjalë janë zëvendësuar, si “gjenocid”, duke iu përshtatur një klime edhe më të ftohtë.
Revolt këtu shfaqet ndryshe – shtypja është e brendësuar. Edhe pse jo specifikisht mbi gjininë, elementi performativ nënvizon mënyrën si feminzmi pas #MeToo ka adaptuar kritika vetë-hetuese që rrëzojnë edhe binaritetet e vetë Revolt-it.
Një riafirmim i shkëlqimit të Birch, pavarësisht shkurtimeve. Një përditësim thelbësor për luftën, Revolta e Hoxhës sjellë kundërshtimin përballë dëshpërimit.
Olive McHugh, Tanaka Mpofu, Xixi Xiao, Natalia May
Aktorë zëri: Gloria Olajide, Alex Holliday, Diego Zozaya, James Walsh, Robert Furey, Samuel Ferrer
Autore: Alice Birch
Regjisore: Zana Hoxha
Skenografia dhe kostumet: Grace Rumsey
Dizajni i ndriçimit: Ghoti Fisher
Dizajni i zërit: Aidan Gibson
Drejtore lëvizjeje: Kristin Fredrickson
Konsulente instrumentesh: Julia Deng Hanzu
Menaxhere skene: Ace Turner
Asistente skenografie dhe kostumesh: Xiaomin
Fan Artikulli në Anglisht: https://fringereview.co.uk/review/fringereview-uk/2024/greenhouse-festival-lamda-festival-new-directors-in-association-with-orange-tree/
