Më 5 nëntor 2024, premiera e shfaqjes “Gratë e Trojës” u mbajt në Teatrin Dodona në Prishtinë, e ndjekur nga repriza më 6 nëntor. Kjo vepër e fuqishme teatrale, me regji nga Zana Hoxha dhe Maja Mitić, solli në skenë një ripërpunim feminist të tragjedisë së Euripidit, duke ndriçuar traumat e përhershme të luftës dhe qëndresën e grave që ballafaqohen me tmerret e saj.
Pas prezantimeve në Prishtinë, Gratë e Trojës udhëtoi drejt Beogradit, ku u shfaq më 22 dhe 23 nëntor 2024 në Qendrën për Dekontaminim Kulturor (CZKD). Gjatë katër prezantimeve, mbi 370 spektatorë përjetuan një produksion që shndërroi skenën në një hapësirë reflektimi, zie dhe rezistence. Në një botë që ende dëshmon shkatërrimin në Gaza dhe Ukrainë, kjo shfaqje ngjalli emocione të thella, duke shërbyer si pasqyrë e historisë dhe thirrje për paqe.
Me një qasje regjisoriale bashkëkohore, shfaqja ndërthur rrëfimet nga Troja e lashtë me zonat moderne të luftës—nga Ballkani i viteve ’90, Somalia, e më gjerë. Gratë e Trojës kujton se lufta nuk përfundon me heshtjen e armëve; plagët e saj mbeten të hapura për breza të tërë. Kjo vepër fuqizon zërat e grave që, përgjatë historisë, kanë përjetuar zhvendosjen, humbjen dhe shtypjen, por që vazhdojnë të luftojnë për dinjitet dhe drejtësi.
Figurat e Hekubës, Kasandrës dhe Andromakës tejkalojnë kufijtë e tragjedisë antike, duke mishëruar vuajtjet e grave të sotme. Ato janë nëna që vajtojnë bijtë e tyre, bija të privuara nga e ardhmja dhe gra të detyruara në mërgim. Në luftë, ato shpesh shihen jo si të mbijetuara, por si plaçkë—e megjithatë, zërat e tyre, që jehonin dikur në lashtësi, kërkojnë të dëgjohen edhe sot.
Shfaqja u realizua në gjuhën shqipe dhe serbe, me titra në anglisht, dhe solli në skenë një kast të talentuar aktorësh: Maja Mitić, Shpëtim Selmani, Semira Latifi, Branka Stojković, Qëndresa Kajtazi, Labinot Raci dhe Aleksandar Stoimenovski.
Një bashkëpunim mes Artpolis dhe Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi, Gratë e Trojës u mundësua me mbështetjen e Bashkimit Evropian. Megjithatë, përmbajtja e shfaqjes mbetet përgjegjësi ekskluzive e Artpolis dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Bashkimit Evropian.
Më shumë se një shfaqje teatrore, Gratë e Trojës është një kujtesë, një ballafaqim dhe një thirrje—një testament për qëndresën e shpirtit njerëzor përballë mizorisë së pamëshirshme të luftës.
